Những phong tục đám ma miền bắc bạn cần biết

Trong nghi lễ đám ma của người Việt, phong tục ma chay thường có sự khác biệt giữa các vùng miền. Tuy nhiên, người dân Miền Bắc đã từng coi cái chết là một mất mát lớn và không khí tang thương, tiếc nuối luôn bao trùm tại đám tang của họ. Nếu bạn muốn tìm hiểu về phong tục đám ma ở Miền Bắc, hãy đọc qua bài viết này.

Quan niệm Đám tang là đám hiếu

Tại miền Bắc, người ta cho rằng đám tang là dịp để báo hiếu với người lớn tuổi trong gia đình và không phải là khởi đầu của một hành trình mới ở một nơi khác. Do đó, không khí trong đám tang thường mang tông màu u uất, buồn tẻ. Để thể hiện sự tôn trọng đối với người đã khuất, phong tục tang lễ miền Bắc luôn được tổ chức trong không khí trang nghiêm và tôn trọng.

Con cháu trong gia đình phải tham gia vào các hoạt động trong đám tang để báo hiếu với người đã từng chăm sóc và lo lắng cho họ. Phong tục tang lễ miền Bắc cũng bị ảnh hưởng bởi tư tưởng Nho Giáo và giữ vững bản sắc nguồn gốc của người Á Đông. Để không làm mất trang nghiêm của tang lễ, người ta luôn né tránh những điều cấm kỵ và không tạo ra bất kỳ sự náo động nào.

Thủ tục không thể thiếu trong đám ma miền Bắc

Lễ Mộc Du – Lễ tắm gội

Lễ Mộc Du, hay còn được gọi là Lễ Tắm Gội, đòi hỏi phải chuẩn bị một số dụng cụ như Dao nhỏ, Lược, Thìa, Vải, Nắm đất ở Thổ Công, Nước ngũ vị và Nước Nóng. Nếu người mất là thân phụ thì con trai sẽ thực hiện lễ, ngược lại thân mẫu thì con gái sẽ làm. Phải che kín không gian bằng rèm trước khi tiến hành lễ, và mục đích của lễ này là để tẩy trần cho người quá cố, thanh lọc cơ thể để chuẩn bị sang thế giới bên kia.

Trong quá trình chờ đợi giờ lành để nhập quan, người quá cố cần được đắp chăn hoặc màn che mặt. Cùng với đó, một số nghi thức cần thực hiện như đặt một ghế nhỏ phía đầu của người quá cố, đặt một bát cơm nghiêm dựng cùng đôi đũa, một quả trứng và thắp hương liên tục.

Lễ Ngậm Hàm

Lễ Ngậm Hàm hay còn gọi là Phạn Hàm, có ý nghĩa giữ cho linh hồn của người quá cố không bị ác quỷ chiếm đoạt và sớm đến Thiên đường.

Lễ Nhập Quan

Lễ Nhập Quan hoặc Khâm Liệm là một nghi thức quan trọng và không thể thiếu trong đám tang của người Việt. Tuy giản lược nhưng không thể bỏ qua các chi tiết cần chuẩn bị, như chọn giờ và tuổi phù hợp cho người mất.

Trước khi thi hài được đưa vào phòng khách, con cháu sẽ được đi thăm viếng và nhìn mặt người quá cố lần cuối. Khi lễ hành diễn ra, người thân của người mất sẽ đứng hai bên và tránh xa khỏi khu vực cử hành.

Khi đang đọc kinh khấn và cầu nguyện, thi hài sẽ được đặt vào giữa quan tài bởi người có kỹ năng chuyên môn và được lấp đầy bằng những vật dụng cá nhân của người quá cố. Cuối lễ, quan tài sẽ được hàn lại để chuẩn bị cho việc chôn cất.

>>>Tham khảo: 

• Những điều đặc biệt, thú vị ở phong tục đám tang trong miền nam
• Quy trình nghi thức trong đám tang công giáo
• Hướng dẫn chuẩn bị tang lễ chi tiết cho người mất tại gia

Gọi hồn

Trong nghi thức triệu hồn, thầy cúng sẽ cầm áo của người đã mất và đưa ra sân hoặc ngoài đường để quay vòng theo bốn hướng: Đông, Tây, Nam, Bắc. Nếu là đàn ông, họ sẽ gọi “ba hồn bảy vía”, nếu là phụ nữ thì gọi “ba hồn chín vía”, để triệu về nhập quan. Sau đó, họ đặt áo của người đã mất vào trong quan tài và coi như họ đã được đưa vào nhập quan. Theo quan niệm của người ta, khi một người qua đời, hồn vía sẽ đi lang thang khắp không gian, vì vậy lễ này được tổ chức để thông báo lên thiên đình rằng trần gian đã có người quy tiên để ghi vào sổ thiên tào.

Lễ phát tang

Trong phong tục lễ phát tang, người chủ lễ chuẩn bị đủ số khăn tang và mũ mấn để đặt trên một chiếc mâm trên hương án, phù hợp với số lượng con cháu của người đã khuất. Trong quá trình lễ, các con cháu phải chắp tay quỳ khấn dưới đất. Sau khi lễ kết thúc, con trưởng sẽ phát khăn và áo cho tất cả mọi người, khăn tang của người vắng mặt sẽ để lại trên mâm. Con trai, con gái và cháu được phát khăn và mũ mấn để mặc và đội đầy đủ, trong khi con rể chỉ được phát khăn mà không được đội mũ.

Phúng viếng

Sau Lễ Phát Tang, người thân và bạn bè đến phúng viếng. Trong khi đó, các con của người đã qua đời đứng ở bàn thờ vong để đáp nghĩa. Họ hàng thường phúng hương hoa và xôi gà, trong khi hàng xóm và bạn bè thường dùng phong bì.

Tế Vong

Buổi tối, sau khi khách đã rời đi, người thân làm Lễ Tế Vong. Họ chuẩn bị mâm cơm, rượu và thịt đầy đủ để dâng lên bàn thờ vong.

Quay Cữu

Đúng vào lúc 12 giờ đêm, họ làm Lễ Quay Cữu. Quan tài được quay theo chiều ngang của ngôi nhà đến bàn thờ và ra ngoài cửa.

Tế Cơm

Sáng hôm sau, người thân chuẩn bị bát cơm, quả trứng, muối và nước lã để dâng lên bàn thờ vong trong Lễ Tế Cơm.

Cất Đám

Khi đưa tang, chủ lễ sẽ đọc điếu văn trước khi đóng nắp ván thiên lại quan tài. Quan tài sẽ được đưa lên xe tang bởi hàng xóm. Lúc này, con trưởng sẽ có lời cảm hơn cơ quan. Suốt quá trình đưa người mất đến nghĩa trang, trước đầu linh cữu là người trước, sau đó là linh cữu, và con cái sẽ đi sau linh cữu và kèn trống. Con cái cũng sẽ rải vàng và tiền lẻ từ nhà đến nghĩa trang.

Hạ huyệt hoặc hỏa thiêu

Trong lễ đưa tang, huyệt hoặc thiêu được chuẩn bị từ chiều hôm trước. Khi quan tài được đưa xuống huyệt, con trai sẽ lấp miếng đất đầu tiên, sau đó các con cái và cháu chắt sẽ lần lượt lấp thêm đất để thể hiện tình cảm và ý nghĩa đắp mộ cho cha mẹ. Trên đó có các đội tụng kinh, và khi hoàn tất việc lấp đất, mọi người ra về tuyệt đối không đi theo đường lúc đi và con cái không được khóc nữa vì như vậy làm hồn người mất khó mà siêu thoát.

Rước vong về thờ.

Sau khi an táng hoàn tất, ảnh của người mất được rước về nhà để thờ trên bàn thờ vong. Bàn thờ luôn được thắp hương khói và đèn nhang hàng ngày, và gia chủ cúng đồ ăn gì thì cúng những thứ đó.

Trên đây là những thông tin về phong tục đám ma miền Bắc, có thể những điều này bạn chưa biết và hiểu hết. Qua đây các bạn đã có thể tự tìm hiểu thêm về vấn đề này, nếu còn thắc mắc thì có thể tìm hiểu thêm tại các bài viết sau.

Tham khảo:

• Những điều cần biết ở phong tục đám tang trong miền Nam
  
• Các nghi lễ đám tang, phong tục làm lễ trước và sau khi an táng
• Khâm liệm là gì? Khâm niệm người chết cần chuẩn bị những gì?
• Cúng thất tuần là gì? Nghi lễ cúng thất tuần cho người mới mất