Phong tục chôn cất người chết ở Việt Nam: Địa táng và hỏa táng

Hai phong tục chôn cất người chết phổ biến nhất ở Việt Nam là địa táng và hỏa táng. Tuy nhiên, để hiểu rõ hơn về phong tục chôn cất người chết ở việt nam, hãy cùng chúng tôi đi vào tìm hiểu các đặc điểm của chúng.

Nội dung bài viết

Phong tục chôn cất người chết ở Việt Nam: Địa táng

Phong tục chôn cất người chết ở Việt Nam được thực hiện qua hai hình thức chính là địa táng và hỏa táng. Địa táng, cũng được gọi là thổ táng, là phong tục phổ biến và nổi tiếng nhất ở Việt Nam cũng như các nước phương Đông khác. Nó được thực hiện bằng cách đặt thi thể trong một chiếc quan tài hình chữ nhật, hình vòm hoặc hình thuyền tùy theo từng khu vực miền.

Địa táng là gì?

Sau khi hoàn thành các thủ tục, nghi lễ , bỏ hết các đồ dùng cùng với người chết sau đó đưa xuống một huyệt mộ được đào trước đó tại khu vực quy định theo từng địa phương. Trong quá trình chôn cất, gia đình và người thân sẽ thực hiện các nghi lễ và đặt những vật dụng kỷ niệm vào trong quan tài. Sau khi đưa quan tài xuống huyệt mộ vào đúng thời gian quy định, người cả trong gia đình sẽ là người đầu tiên lấp đất vào huyệt mộ.

Sau khi lấp đầy và kín bao phủ hết quan tài, những con cháu khác sẽ tiếp tục thực hiện phong tục chôn cất người chết này cho đến khi hoàn thành. Địa táng là phương pháp được sử dụng rộng rãi tại tất cả các miền của Việt Nam. Sau khoảng 3 năm hoặc lâu hơn tùy thuộc vào nhu cầu của gia đình, họ sẽ tiến hành cải táng bằng cách đào lên và đưa xương cốt của người chết về lăng để tiếp tục thờ cúng

Quan niệm về địa táng

Phong tục này được coi là văn minh, tuy nhiên cũng có thể gây hậu quả đối với đất và nước xung quanh nơi chôn cất. Mặc dù vẫn chưa có bằng chứng khoa học cụ thể để xác minh, nhưng phong tục này vẫn được cấp phép và thực hiện. Chôn cất theo địa táng sẽ tốn nhiều thời gian và công sức của gia đình hơn.

Phong tục chôn cất người chết ở Việt Nam: Hỏa táng

Một phong tục chôn cất hiện đại và được ưa chuộng bởi một bộ phận nhỏ các gia đình tại Việt Nam là hỏa táng.

Hỏa táng là gì?

Hỏa táng là việc sử dụng nhiệt độ cao từ lửa, dầu hoặc điện để thiêu cháy hoàn toàn thi thể phần da, thịt của người đã chết. Sau một vài tiếng, thi thể chỉ còn lại tro cốt. Tro cốt này sẽ được lấy về thờ tại lăng mộ hoặc chùa, tuỳ theo yêu cầu.

Phong tục này được đánh giá là văn minh, hiện đại và ít gây hệ lụy xấu. Chi phí thực hiện cũng không tốn kém bằng phong tục địa táng. Ngoài ra, phong tục này cũng tiết kiệm thời gian và công sức hơn. Mặc dù vậy, hỏa táng vẫn chưa được phổ biến rộng rãi tại nhiều khu vực.

Quan niệm về hỏa táng

Một số gia đình cho rằng hỏa táng có thể ảnh hưởng đến tâm linh của người chết. Họ tin rằng nếu thi thể không được đặt trong môi trường đất đai, mà lại được thiêu đốt bằng lửa hoặc nhiệt độ cao, người chết sẽ không thể an nghỉ và sẽ không thanh thản khi ra đi. Họ cho rằng điều này có thể gây ảnh hưởng ngược lại đến cuộc sống của người sống.

Do đó, các cơ sở dịch vụ hỏa táng luôn cần xác định rõ nhu cầu và sự đồng ý của gia đình trước khi thực hiện dịch vụ này. Tuy nhiên, với sự phát triển của xã hội, hỏa táng có thể sẽ trở nên phổ biến hơn trong tương lai.

>>>Tham khảo:

Những phong tục chôn cất người chết ở Việt Nam khác

Có những phong tục khác về chôn cất người chết ở Việt Nam ngoài hai phương thức đã đề cập ở trên, đặc biệt là ở một số khu vực miền núi. Có thể kể đến như:

Huyền táng

Huyền táng, còn được gọi là táng treo, là một phương pháp chôn cất người chết không phổ biến như địa táng nhưng đã xuất hiện rất nhiều trong quá khứ. Theo phương pháp này, thi thể người chết được để lộ thiên, hoặc được đặt trên một tấm phên hoặc trong quan tài hình thuyền.

Có nhiều cách để đặt quan tài như đặt trên một cây to hoặc treo lủng lẳng trên cành cây, đặt dưới mái đá hay trong hang đá, dùng những đoạn gỗ to để ghim vào vách núi hoặc cắm vào những hốc đá trên lưng chừng núi. Hiện nay, nhiều di tích về huyền táng này vẫn còn tồn tại ở các dân tộc thiểu số miền núi và trung du. Tuy nhiên, táng treo không còn được áp dụng nữa bởi nó gây ô nhiễm môi trường và dịch bệnh.

Thủy táng

Hiện nay, thủy táng được hiểu là hình thức thả trực tiếp xác người chết xuống sông, biển, hồ… Tuy nhiên, do gây ô nhiễm môi trường nên hình thức này hiện không còn được sử dụng phổ biến. Tuy nhiên, trong những trường hợp bất đắc dĩ, thủy táng vẫn được sử dụng, liên quan đến điều kiện và môi trường sống cũng như ý nghĩa tâm linh của những cư dân sử dụng hình thức này. Thủy táng không chỉ phổ biến ở Việt Nam mà còn ở những cư dân ven biển, trên các đảo nhỏ ở vùng Đông Nam Á (bao gồm cả vùng thuộc văn hóa Đông Nam Á cổ đại).

Hình thức này cũng được miêu tả trong tác phẩm văn học “Mùa hoa cải bên sông” của nhà văn Nguyễn Quang Thiều, và được chuyển thể thành phim “Lời nguyền của dòng sông” do đạo diễn Khải Hưng đạo diễn. Phim miêu tả hình ảnh thủy táng người vợ của lão chài họ Phạm. Hình ảnh thủy táng cũng xuất hiện trong bộ phim “Mùa len trâu” do đạo diễn Nguyễn Võ Nghiêm Minh thực hiện, với hình ảnh thủy táng người cha của Kìm giữa đồng nước mênh mông. Bộ phim này cũng có hình ảnh tục táng treo trên cây, khi nước xuống mới đem chôn, mặc dù điều này không đúng hoàn toàn. Điều này cho thấy cách thức mai táng bị ảnh hưởng rất nhiều bởi điều kiện tự nhiên.

Thiền táng (tượng táng)

Thiền táng (hay còn gọi là Tượng táng) là một loại hình mai táng rất hiếm và chỉ được thực hiện tại Trung Quốc và Việt Nam, đặc biệt là trong giới Phật tử. Hình thức này bao gồm việc đặt xương cốt, nội tạng của nhà sư trong tư thế ngồi thiền hoặc tạo thành một tượng để táng. Hiện nay, thiền táng vẫn đang được nghiên cứu do tính đặc biệt của nó.

Ở Việt Nam, có hai trường hợp thiền táng nổi tiếng là của nhà sư Vũ Khắc Trường và Vũ Khắc Minh tại chùa Đậu, hay còn gọi là Thành Đạo Tự, thuộc làng Gia Phúc, xã Nguyễn Trãi, huyện Thường Tín, tỉnh Hà Tây. Theo truyền thuyết trong dân gian, hai nhà sư này đã rất tuân thủ quy trình thiền táng, nghĩa là vào nhập thất trong 100 ngày, niệm Phật và cầu nguyện, và sau đó, toàn thân sẽ khô đi và trở nên thơm tho. Nếu thực sự như vậy, thì di hài của hai nhà sư sẽ được giữ nguyên như thế, còn nếu có mùi hôi thì sẽ phải đem chôn. Hiện nay, di hài của hai nhà sư này vẫn được lưu giữ theo tư thế ngồi thiền.

Trên đây là những thông tin về phong tục chôn cất người chết ở Việt Nam, hy vọng qua bài viết này đã cung cấp cho bạn nhiều thông tin liên quan đến phong tục mai táng cũng như hiểu rõ hơn về văn hóa nước ta.

>> Tham khảo: Những phong tục chôn cất người chết ở Việt Nam